بررسی تأثیر شدت چرای دام بر برخی مشخصه‌های پوشش گیاهی و فیزیکوشیمیایی خاک (مطالعه موردی: مراتع سامان روستای کلش، استان اردبیل)

به منظور بررسی اثر گرادیان چرا در میزان تخریب مرتع، اثر سه شدت چرایی (سبک، متوسط و سنگین) بر ویژگی‌های پوشش گیاهی و فیزیکوشیمیایی خاک در مراتع روستای کلش شهرستان پارس‌آباد در استان اردبیل ارزیابی شد. در هر شدت چرایی، سه ترانسکت، و در هر ترانسکت 10 پلات یک مترمربعی برداشت شد. در هر پلات ویژگی‌های ترکیب و تراکم گونه‌ای، درصد تاج پوشش هر یک از گونه‌ها، لاشبرگ، خاک لخت و سنگ و سنگریزه ثبت شد. نمونه‌برداری خاک از عمق 0 تا 30 سانتی‌متری، در پلات‌های اول، پنجم و دهم هر ترانسکت برداشت و بعنوان یک نمونه در نظر گرفته شد. اندازه‌گیری ویژگی‌های خاک شامل اسیدیته، هدایت الکتریکی، منیزیم، کلسیم، پتاسیم، آهک، فسفر، کربن‌آلی، ماده‌آلی، میانگین قطر وزنی خاکدانه‎ها و درصد ذرات شن، سیلت و رس انجام شد. برای بررسی اثر شدت چرا بر کلیه ویژگی‌های اندازه‌گیری شده از آزمون تجزیه واریانس و از آزمون دانکن برای مقایسه میانگین­ها و گروه­بندی آنها استفاده شد. نتایج نشان داد با افزایش شدت چرا، درصد تولید (05/0>P) و تراکم (01/0>P) کاهش، و میزان خاک لخت (01/0>P) افزایش یافته است. گونه­های خوشخوراک Trigonella monspeliaca L. دارای بیشترین درصد پوشش (67/28) در چرای سبک و بیشترین تراکم (57/113) در چرای متوسط بود و به‌تدریج با افزایش شدت چرا از درصد گونه‌های خوشخوراک کاسته و به درصد گونه‌های کلاس II و III افزوده شد. نتایج نشان داد که با افزایش شدت چرا از مقدار رس، منیزیم، اسیدیته و میانگین قطر وزنی خاکدانه کاسته شده است (01/0>P)، ولی بر مقدار کربن‌آلی، ماده‌آلی، هدایت‌الکتریکی، پتاسیم، فسفر، کلسیم، آهک، سیلت و شن افزوده شده است (01/0>P). بر اساس نتایج این تحقیق چارچوب گرادیان چرایی مناسب ارزیابی تخریب مراتع مغان می‌باشد. همچنین به منظور مدیریت اصولی مراتع مغان چرای متوسط توصیه می‌گردد.